Να τα πούμε;; Η ιστορία από τα Κάλαντα στην Ελλάδα
Να τα πούμε;; Η ιστορία από τα Κάλαντα στην Ελλάδα
Να τα πούμε;; Η ιστορία από τα Κάλαντα στην Ελλάδα
17 Δεκεμβρίου 2020Γράφει η Ελεάννα Βασιλάκη
Να τα πούμε;
Μια φράση που μας ταξιδεύει στο παρελθόν των παιδικών μας χρόνων, όταν ξεχυνόμασταν στους δρόμους τραγουδώντας τα κάλαντα. Δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κάτι λιγότερο από ανεκτίμητο εκείνο το πρωινό της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν γεμάτοι χαρά προετοιμαζόμασταν φορώντας τα πιο ζεστά μας ρούχα και δίναμε ραντεβού με την παρέα για τον μεγάλο μαραθώνιο.
Πώς ξεκίνησε όμως αυτό το έθιμο και τι συμβολίζει;
Τα κάλαντα αποτελούν σήμερα ένα αναλλοίωτο και χαρμόσυνο έθιμο, του οποίου την προέλευση την βρίσκουμε κάπου στην αρχαιότητα. Ψάλλονται στην καθαρεύουσα, πράγμα που μαρτυρά τη σύνδεσή τους με τα Βυζαντινά χρόνια και τις Καλένδες του Ιανουαρίου.
Η ονομασία τους προέρχεται από την λατινική λέξη «calenda» το οποίο μεταφράζεται ως αρχή του μήνα και διαμορφώθηκε στην πορεία από το ελληνικό ρήμα «καλώ». Οι μουσικοί, οι τραγουδιστές και οι οργανοπαίκτες χαρακτηρίζονταν ως «καλαντίστες».
Σκοπός των εγκωμιαστικών αυτών τραγουδιών είναι οι απλόχερες ευχές από σπίτι σε σπίτι και κατ’ επέκταση ως ευχαριστήριο το φιλοδώρημα είτε σε χρήματα είτε σε κάποια σπιτική λιχουδιά. Φυσικά η μοιρασιά αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της ημέρας αφού όλοι ανυπομονούσαμε να πάμε να αγοράσουμε δώρα για εμάς και τις οικογένειές μας.
Κάλαντα από κάθε γωνιά της Ελλάδας!
Κάθε γωνιά και χώρα του κόσμου έχει ένα συγκεκριμένο άσμα που ψέλνεται την παραμονή ή και ανήμερα των άγιων αυτών ημερών. Ωστόσο το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει αυτό το ακέραιο έθιμο στην Ελλάδα αφού κάθε περιοχή της χώρας έχει την δική της εκδοχή. Από την Ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι τα νησιά της χώρας παρουσιάζονται ποίκιλλες παραλλαγές σε αυτά τα ευχάριστα τραγούδια οι οποίες είναι συνυφασμένες με την παράδοση και την ιστορία του κάθε τόπου.
Άλλες σε μορφή τραγουδιού και άλλες σε μορφή ποιήματος τα κάλαντα κάθε περιοχής έχουν διαμορφωθεί ανάλογα με την διάλεκτο του κάθε τόπου. Ασφαλώς δεν παραλείπεται το μπρίο, ο αυθορμητισμός και τα μοναδικά τοπικά ηχοχρώματα. Συνολικά υπάρχουν μόνο στον Ελλαδικό χώρο παραπάνω από 30 παραλλαγές στα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κάλαντα από συγκεκριμένες περιοχές της χώρας όπως η τραγουδιάρικη μορφή των Επτανήσων, τα τύπου αυτοσχέδια σε στυλ μαντινάδας κάλαντα της Κρήτης, τα χαρμόσυνα με την ιδιαίτερη διάλεκτο Ποντιακά κάλαντα και φυσικά τα Ηπειρώτικα κάλαντα με την ιδιαίτερη μουσικότητά τους.
Σήμερα τα κύρια μουσικά όργανα που συνοδεύουν τα κάλαντα στην Ελλάδα είναι το τρίγωνο και το φλάουτο ενώ παλαιότερα ακούγονταν έντονο το ηχόχρωμα από το λαούτο, το νταούλι, την τσαμπούνα την φλογέρα και άλλα πολλά.
Τα κάλαντα είναι, ίσως, μια από τις πιο γλυκές αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων γιατί εκτός του γεγονότος ότι αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι των εορτών των Χριστουγέννων είναι το έθιμο που αφορά, όσο κανένα άλλο, τα παιδιά.
Γιατί όπως και να το κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς κάλαντα δεν γίνονται!