Καμπιέλο: βόλτα στις ονομαστές γειτονιές του

Είναι γεγονός ότι οι ντόπιοι στην Κέρκυρα, σπάνια χρησιμοποιούμε ονόματα οδών όταν θέλουμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας ή και να προσανατολιστούμε. Κατά κύριο λόγο, κινούμαστε, δίνουμε οδηγίες και ραντεβού, χρησιμοποιώντας τις ονομασίες από γνωστά μας μέρη και τοποθεσίες ή συχνά και από ονομαστά μαγαζιά. Με άλλα λόγια χρησιμοποιώντας τοπωνύμια.

Γνωρίζετε όμως από πού προήλθαν τα τοπωνύμια που χρησιμοποιούμε καθημερινά στην Κέρκυρα, για τα διάφορα μέρη της πόλης ή και έξω από αυτήν; Ο sindetiras κάνει μία νοητή βόλτα μέσα στην πόλη της Κέρκυρας και ανακαλύπτει από πού προέρχονται μερικά από τα πιο γνωστά τοπωνύμια που χρησιμοποιούμε καθημερινά οι Κερκυραίοι!

Σε αυτό το πρώτο μέρος της σειράς των άρθρων, θα εξετάσουμε την περιοχή του Καμπιέλο, καθώς και μερικές δημοφιλείς περιοχές περιμετρικά του.

(Για το δεύτερο άρθρο στο οποίο βολτάρουμε στην περιοχή της Σπιανάδας, κάντε κλικ εδώ)

Καμπιέλο

Το Καμπιέλο (ή Καμπιέλλο) είναι μία από τις πρώτες περιοχές του «ξωπόλι» που ξεκίνησαν να κατοικούνται, όταν η μεσαιωνική Κορυφώ (δηλαδή η μεσαιωνική πόλη της Κέρκυρας που περικλειόταν από τις οχυρώσεις του Παλαιού Φρουρίου) λόγω έλλειψης πλέον χώρου, δεν μπορούσε να φιλοξενήσει επιπλέον κατοίκους.

Η περιοχή του Καμπιέλο επιλέχθηκε καθώς προφανώς το ανυψωμένο της έδαφος ενέπνεε ένα αίσθημα ασφαλείας για το χτίσιμο κατοικιών σε μία κατά τα άλλα ανοχύρωτη περιοχή.

Προκειμένου ωστόσο να μπορέσει να οικοδομηθεί ο λόφος του Καμπιέλο, έπρεπε πρώτα να διαμορφωθούν πολλές μικρές επιμέρους επίπεδες επιφάνειες. Οι ανοιχτοί αυτοί χώροι, μικρές πλατείες στην ουσία που γύρω τους ανεγέρθησαν οι οικίες και τα λοιπά χτίσματα, στα λατινικά ονομάζονται “campi”, ενώ και στη βενετσιάνικη διάλεκτο η λέξη “campiello” σημαίνει πλατειούλα, οπότε εξού και το όνομα της περίφημης και αγαπημένης μας συνοικίας της Κέρκυρας.

Βόλτο Κοκκίνη

Ανεβαίνοντας τον δρόμο πλάι από την Αναγνωστική Εταιρεία προς την καρδιά του Καμπιέλο, στο διάβα μας συναντάμε ένα γραφικό τόξο ανάμεσα στα σπίτια, που στεφανώνει την οδό Σοφοκλή Δουσμάνη και που οι ντόπιοι το ονομάζουμε το Βόλτο του Κοκκίνη. Το βόλτο πήρε το όνομα αυτό επειδή στην ίδια θέση βρισκόταν η οικία της ομώνυμης αρχοντικής οικογένειας, η καταγωγή της οποίας κρατούσε από το Βυζάντιο.

Είναι ενδιαφέρον ότι ένα από τα μέλη της οικογένειας αυτής, συγκεκριμένα ο Αντώνιος Κοκκίνης, δώρισε το 1699 στην κερκυραϊκή κοινότητα τη στέρνα της Κρεμαστής, η οποία είναι περισσότερη γνωστή σε όλους μας ως «βενετσιάνικο πηγάδι».

Επίσης στην οικογένεια Κοκκίνη οφείλει το όνομά του και το ομώνυμο χωριό στην δυτική Κέρκυρα, στον δρόμο προς Έρμονες και Γλυφάδα.

Κρεμαστή

Η περιοχή Κρεμαστή στο κέντρο του Καμπιέλο οφείλει την ονομασία της στην ιστορική εκκλησία που βρίσκεται στη μικρή πλατεία στην καρδιά αυτής της συνοικίας. Η εκκλησία αυτή αφιερωμένη στην Υπεραγία Θεοτόκο Κρεμαστή, εικάζεται ότι πήρε το όνομά της είτε από μία εικόνα της Παναγίας η οποία δεν ήταν τοποθετημένη εντός του τέμπλου αλλά βρισκόταν κρεμασμένη στον τοίχο, είτε λόγω της θέσης του ναού σε σχέση με τη μορφολογία του εδάφους, καθώς δίνει την εντύπωση (ειδικά ανεβαίνοντας κάποια από τις «σκαλινάδες» που οδηγούν στην πλατεία) να κρέμεται στον αέρα.

Το μικρό προαύλιο μπροστά από την εκκλησία αποτελούσε παλιότερα εξωνάρθηκα του ναού, ένα στοιχείο το οποίο σήμερα το μαρτυρά ουσιαστικά μόνο η τοιχογραφία που διασώζεται στον εξωτερικό (πλέον) τοίχο της εκκλησίας.

Καντούνι Μπίζη

Το Καντούνι του Μπίζη (σημερινή οδός Μανιαρίζη-Αρλιώτη) οφείλει την ονομασία του στην ομώνυμη αρχοντική οικογένεια που διέμενε σε αυτή την οδό. Ακόμη και σήμερα, και συγκεκριμένα στον αριθμό 22 της οδού, διασώζεται το αρχοντικό της οικογένειας με το πέτρινο «βόλτο» του που εξωτερικά διακοσμείται από μία σκαλιστή κεφαλή, ενώ στο εσωτερικό του βόλτου σώζεται και το ανάγλυφο οικόσημο της οικογένειας.

Στο ίδιο καντούνι, λίγο παραπάνω και απέναντι από εκεί που βρίσκεται το σωζόμενο αρχοντικό, υπήρχε και δεύτερο αρχοντικό που ανήκε στην ίδια οικογένεια, το οποίο όμως καταστράφηκε στους βομβαρδισμούς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα πλέον στη θέση του έχει ανεγερθεί σχετικά πρόσφατα μια καινούρια πολυκατοικία, η οποία χτίστηκε με σεβασμό στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της περιοχής.

Αντιβουνιώτισσα

Ο ναός που είναι αφιερωμένος στην Υπεραγία Θεοτόκο Κυρά Αντιβουνιώτισσα, είναι ένα από τα παλαιότερα εκκλησιαστικά μνημεία της πόλης της Κέρκυρας. Η ακριβής ημερομηνία κατασκευής του δεν είναι γνωστή, ωστόσο είναι σίγουρο ότι ο ναός είχε ήδη οικοδομηθεί στα τέλη του 15ου αιώνα, δηλαδή πριν ακόμη η πόλη περιτειχιστεί από τους Βενετούς. Το όνομα Αντιβουνιώτισσα προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από το τοπωνύμιο στον οποίο βρίσκεται χτισμένος ο ναός, δηλαδή το λόφο Αντιβούνι (μία ονομασία η οποία μαζί με τον λόφο Οβριοβούνι που βρίσκεται απέναντί του, έχουν πάψει πλέον να χρησιμοποιούνται σήμερα).

Σήμερα πλέον η Αντιβουνιώτισσα λειτουργεί ως Εκκλησιαστικό Μουσείο, με μια πλούσια συλλογή εικόνων και άλλων θρησκευτικών κειμηλίων.

Μουράγια

Η πόλη της Κέρκυρας, στα πλαίσια των μεσαιωνικών πρακτικών των αμυντικών έργων, περιτειχίστηκε από τους Βενετούς κατά τα έτη 1577-1588. Τα βενετσιάνικα τείχη περιέκλειαν ολόκληρη τη σημερινή παλιά πόλη, συμπεριλαμβάνοντας φυσικά και τα θαλάσσια μέτωπά της.

Τα Μουράγια λοιπόν, η βόρεια παραλιακή περιοχή της πόλης της Κέρκυρας η οποία αποτελούσε μέρος των τειχών, πήρε το όνομά της από την ιταλική λέξη muraglia που σημαίνει τείχος. Αν και το μεγαλύτερο μέρος των τειχών έχουν πλέον κατεδαφιστεί, τα Μουράγια αποτελούν ένα από τα σωζόμενα τμήματά τους (έστω και αν η κορυφή τους, η σημερινή οδός Αγίου Αρσενίου, έχει αλλοιωθεί σημαντικά στο πέρασμα του χρόνου), και κάποιος μπορεί να θαυμάσει ακόμη τα επιθαλάσσια ψηλά τείχη χτισμένα επάνω στα απόκρημνα βράχια, ειδικά καθώς φτάνει στην Κέρκυρα με πλοίο.

Σπηλιά

Η παραθαλάσσια περιοχή της παλιάς πόλης ανάμεσα από τα Μουράγια και το Νέο Φρούριο, πήρε την ονομασία Σπηλιά από ένα σπήλαιο που βρίσκεται πλέον εντός του Φρουρίου (κοντά στο χώρο του Ναυτικού Σταθμού) και μέσα στο οποίο είχαν βρεθεί δύο παλιές εικόνες της Θεοτόκου.

Παράλληλα η περιοχή έδωσε το όνομά της και στην πύλη που βρίσκεται ακόμη στην περιοχή (Porta Spilea) και η οποία αποτελούσε μέρος των ενετικών οχυρώσεων της πόλης. Η περιοχή της Σπηλιάς προπολεμικά ήταν πολύ διαφορετική από ό,τι σήμερα, καθώς στο χώρο που σήμερα βρίσκεται η διπλή πλατεία, υπήρχε πλήθος από κτήρια (μεταξύ αυτών και η κλειστή δημοτική αγορά, ο γνωστός «Μαρκάς»), τα περισσότερα από τα οποία καταστράφηκαν στους βομβαρδισμούς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι πληροφορίες του άρθρου προέρχονται κατά κύριο λόγο από το εξαιρετικό βιβλίο του Γιώργου Χ. Σουρτζίνου, “Τοπωνύμια – Γλωσσικές μαρτυρίες στην ιστορική διαδρομή της Κέρκυρας”, Ιστορική – Λαογραφική Εταιρεία Κέρκυρας 2006. Αυτή η ιδιαίτερα προσεγμένη έκδοση περιέχει πλούτο πληροφοριών για επιπλέον δεκάδες τοπωνύμια της Κέρκυρας.

Σχετικά άρθρα